شناخت دقیق مسائل مربوط به روستاهای ایران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. طبق بررسی‌های انجام شده، ۹۰درصد فعالیت ها و تولیدات کشاورزی و بیش از ۲۵ درصد تولید ناخالص ملی کشور مربوط به روستاها است. از لحاظ زیست محیطی نیز حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد عرصه‌های طبیعی کشور تحت کنترل و فعالیت روستاییان است، به همین دلیل، توسعه روستاها از این جنبه که می‌تواند به حفظ سرزمین و بقای آن کمک کند، حائز اهمیت است.
همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به اینکه محرومیت زدایی، عدالت اجتماعی و مبارزه با فقر و تبعیض از شعارهای مهم انقلاب بود، اقداماتی در این زمینه انجام شد که تشکیل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. هدف از تشکیل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تامین مسکن محرومان به ویژه روستاییان است.
تهیه و اجرای طرح‌های هادی روستایی با مشارکت مردم محلی و هماهنگی با سایر دستگاه‌های متولی از جمله مهم‌ترین ماموریت‌های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در چند سال گذشته بوده است. این طرح‌ها با هدف ساماندهی و اصلاح بافت موجود و همچنین نگاه آینده‌نگر در خصوص گسترش روستا و استفاده بهینه از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی، تجاری، تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی‌های عمومی روستایی تهیه می‌شوند.
در همین راستا براساس ماده ۱۱ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، بنیاد مسکن موظف بود تا پایان برنامه پنجم، برای تمامی روستاهای بالای ۲۰ خانوار طرح هادی تهیه کند و عملیات اجرایی آن‌ها را انجام دهد.
بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۹۵ درحال حاضر ۳۹ هزار روستای با ۲۰ خانوار در کشور وجود دارد که از این تعداد ۳۷ هزار روستا دارای طرح هادی و ۲ هزار روستای با جمعیت بالای ۲۰ خانوار نیازمند تهیه طرح هادی هستند. طبق گفته محمدرضا شاملو قائم مقام رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تا اردیبهشت ماه ۹۷ از ۳۷ هزار روستای که برای آن‌ها طرح هادی تهیه شده است تنها ۱۷ هزار و ۷۶۰ طرح، اجرایی شده که نشان دهنده عدم توجه جدی دولت به این موضوع است.
در کنار موارد مطرح شده پیرامون عدم تسریع دولت در اجرای صحیح طرح‌های هادی روستایی، ایرادات فنی متعددی هم در خصوص طراحی و اجرای طرح‌های مذکور و نسبت آن با پیشرفت و آبادانی روستاها وجود دارد که عبارتنداز: ۱- مدیریت امور روستایی با رویکرد شهری، ۲- نگاه نقطه‌ای به روستاها و عدم توجه به نظام استقرار سلسله مراتبی سکونتگاه‌ها، ۳- عدم توجه به هویت و معماری بومی در ارائه الگوهای کالبدی برای بافت‌های مسکونی روستاها، ۴- تمرکز صرف بر ابعاد کالبدی روستاها و عدم توجه به ارتباط تنگاتنگ توسعه کالبدی با ساماندهی مناسب تولید و کشاورزی در نواحی روستایی، ۵- عدم توجه به تفاوت‌های مکانی – فضایی و تنوع بارز محیطی و ارائه الگوی واحد با شرح خدمات یکسان برای کل روستاهای کشور، ۶- عدم استفاده از مشارکت مردم در تهیه و اجرای طرح‌ها و تعیین کاربری‌ها که کشمکش‌های اجتماعی را به دنبال دارد و ۷- بی اعتنایی به ابعاد اقتصادی، اجتماعی محیط‌های روستایی.
در پایان لازم به ذکر است، سپردن کلیه امور روستاها به نهادهایی که ماموریت اصلی آن‌ها امور عمرانی مانند ساخت مسکن و راه است و بدنه و تشکیلات آن‌ها نیز بر همین اساس شکل گرفته است، موجب تداوم وضعیت نامطلوب موجود نواحی روستایی و عدم پیشرفت اجتماعی – اقتصادی آن‌ها خواهد شد. پیامدهای منفی تهیه و اجرای طرح‌های هادی روستایی توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ( مانند رشد بعد کالبدی – فیزیکی روستا بدون توجه به ابعاد اقتصادی و اجتماعی روستاها)، شاهدی بر این مدعا است.
منبع: عیار آنلاین
دیدگاه شما چیست؟ آیا طرح هادی توانسته رضایت مندی روستائیان را فراهم آورد؟ آیا بنیاد مسکن متولی مناسبی برای طرح هادی می باشد؟