از کره تا ایران: چگونه تجربه ساموئل آندونگ می‌تواند روستاها را متحول کند

ساموئل آندونگ در دوران پس از جنگ کره و در شرایطی که کشور با فقر گسترده و توسعه نابرابر بین مناطق شهری و روستایی مواجه بود، آغاز شد. این طرح بر سه اصل بنیادین سخت‌کوشی، خوداتکایی و همکاری جمعی استوار بود. هدف اصلی آن، تبدیل روستاییان از دریافت‌کنندگان کمک‌های دولتی به جوامعی فعال و مشارکت‌کننده در فرآیند توسعه بود.

یکی از ویژگی‌های مهم طرح، تاکید بر نقش فعال مردم محلی در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌ها بود. دولت مرکزی نقش هدایتگر و تسهیلگر داشت و با ارائه منابع مالی، آموزش فنی و پشتیبانی نظارتی، ظرفیت جوامع روستایی را افزایش می‌داد. این مدل، ترکیبی از برنامه‌ریزی بالا به پایین با مشارکت گسترده مردم بود که انسجام اجتماعی و حس مسئولیت را در جوامع تقویت می‌کرد.

۲. ساختار و سازماندهی طرح

طرح ساموئل آندونگ بر پایه یک ساختار سه سطحی شکل گرفت:

• سطح دولت مرکزی: سیاست‌گذاری، تخصیص بودجه و ارائه چارچوب‌های قانونی و آموزشی.

• سطح ادارات محلی: هماهنگی میان روستاها، ارائه آموزش‌های فنی و نظارت بر اجرای پروژه‌ها.

• سطح جامعه روستایی: تشکیل کمیته‌های محلی برای شناسایی نیازها، برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌ها با مشارکت مستقیم ساکنان.

این ساختار سلسله‌مراتبی و در عین حال مشارکتی، امکان هماهنگی و انعطاف‌پذیری را در سطح روستاها فراهم می‌کرد. کمیته‌های محلی مسئول تصمیم‌گیری درباره پروژه‌های کوچک اما اثرگذار بودند و دولت تنها نقش حمایت و ارزیابی داشت.

۳. راهبردها و محورهای کلیدی

راهبردهای ساموئل آندونگ بر چند محور اساسی متمرکز بود:

1. تقویت سرمایه اجتماعی و همکاری جمعی: ایجاد روحیه مشارکت در پروژه‌های مشترک روستایی، تقویت شبکه‌های محلی و افزایش اعتماد بین ساکنان.

2. توانمندسازی اقتصادی: ارائه وام‌های خرد و کمک‌های مالی برای پروژه‌های محلی مانند کشاورزی، صنایع دستی و بهبود زیرساخت‌ها.

3. ارتقای زیرساخت‌های محلی: تمرکز بر بهبود راه‌ها، تامین آب و برق، بهسازی مدارس و فضاهای عمومی.

4. آموزش و فرهنگ‌سازی: برگزاری دوره‌های آموزشی برای ارتقای مهارت‌ها، مدیریت پروژه و اهمیت خوداتکایی.

این راهبردها با هدف ایجاد توسعه پایدار و بلندمدت در روستاها طراحی شدند و نه تنها بهبود فوری شرایط زندگی را مد نظر داشتند بلکه توانایی جوامع محلی برای حل مشکلات آینده را نیز افزایش می‌دادند.

۴. فرآیند اجرا

اجرای ساموئل آندونگ بر اساس یک چرخه سه مرحله‌ای مستمر انجام شد:

• شناسایی نیازها و اولویت‌ها: کمیته‌های محلی با مشارکت مردم، پروژه‌هایی که بیشترین تاثیر را داشتند شناسایی می‌کردند.

• برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌ها: پروژه‌ها با منابع محلی و کمک‌های دولتی اجرا می‌شد و مشارکت مستقیم مردم کیفیت و دوام پروژه‌ها را تضمین می‌کرد.

• ارزیابی و اصلاح: پس از اجرای هر پروژه، نتایج و اثرات آن ارزیابی می‌شد و تجارب موفق به سایر روستاها منتقل می‌گردید.

این چرخه باعث شد که نوآوری محلی و تجارب موفق به طور مداوم شناسایی و ترویج شوند و یادگیری سازمانی در سطح ملی تقویت گردد.

۵. ارزیابی و دستاوردها

موفقیت ساموئل آندونگ به چند عامل کلیدی مرتبط بود:

• مشارکت فعال مردم: حضور مستقیم ساکنان در تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌ها.

• تمرکز بر پروژه‌های ملموس و کوتاه‌مدت: پروژه‌هایی که مردم نتیجه آن را سریع مشاهده می‌کردند و انگیزه مشارکت افزایش می‌یافت.

• توانمندسازی و آموزش: افزایش مهارت‌ها و اعتماد به نفس مردم برای مدیریت پروژه‌ها و حل مشکلات محلی.

• نظارت و حمایت دولت: ترکیب حمایت مالی و فنی دولت با آزادی عمل جوامع محلی.

این عوامل باعث بهبود محسوس شرایط زندگی، تقویت انسجام اجتماعی و کاهش فقر روستایی شدند و طرح را به یک الگوی موفق جهانی تبدیل کردند.

۶. تطبیق با جوامع روستایی ایران

با توجه به ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستاهای ایران، برخی از اصول ساموئل آندونگ قابل تطبیق است:

• تشویق مشارکت محلی: ایجاد کمیته‌های محلی مشابه برای شناسایی نیازها و اجرای پروژه‌ها، با استفاده از ظرفیت‌های موجود.

• تمرکز بر پروژه‌های کوچک و اثربخش: بهبود راه‌های روستایی، سیستم‌های آبیاری، فضاهای عمومی و زیرساخت‌های آموزشی و بهداشتی.

• توانمندسازی اقتصادی و آموزش: ارائه وام‌های خرد، آموزش مهارت‌های فنی و مدیریتی و ترویج خوداتکایی.

• پایش و ارزیابی مستمر: استفاده از ارزیابی‌های محلی برای اصلاح و بهبود برنامه‌ها و انتقال تجارب موفق در سراسر کشور.

با بهره‌گیری از این رویکرد، جوامع روستایی ایران می‌توانند به سمت توسعه پایدار، افزایش اعتماد اجتماعی و خوداتکایی اقتصادی حرکت کنند، همانند تجربه موفق کره جنوبی.

طرح ساموئل آندونگ با تاکید بر مشارکت فعال مردم محلی، خوداتکایی اقتصادی و ارتقای زیرساخت‌های روستایی، توانست به طور چشمگیری کیفیت زندگی در روستاهای کره جنوبی را بهبود بخشد و فاصله توسعه‌ای میان شهر و روستا را کاهش دهد. اصولی مانند همکاری جمعی، آموزش مهارت‌های فنی و مدیریتی و اجرای پروژه‌های کوچک اما اثربخش، نقش کلیدی در موفقیت این طرح داشتند و آن را به یک الگوی پایدار و قابل انتقال در سطح جهانی تبدیل کردند.

آسیب‌شناسی و تطبیق در ایران:
با وجود شباهت‌های ساختاری و فرهنگی میان برخی جوامع روستایی ایران و کره جنوبی، چالش‌هایی مانند ضعف مشارکت محلی، تمرکز کمتر بر خوداتکایی اقتصادی، محدودیت منابع مالی و مدیریتی و نبود نظام ارزیابی مستمر می‌تواند مانع اجرای کامل این مدل شود. برای بهره‌گیری موثر، لازم است تمرکز بر آموزش و توانمندسازی محلی، ایجاد کمیته‌های فعال در سطح روستا و پایش مستمر پروژه‌ها افزایش یابد تا الگوی ساموئل آندونگ به یک مسیر عملی برای توسعه پایدار روستاهای ایران تبدیل شود.

این گزارش توسط پایگاه توسعه روستایی تنظیم شده و نسخه کامل آن در سایت toseroostai.ir و کانال تلگرامی پایگاه منتشر شده است.