به گزارش پایگاه علمی توسعه روستایی، در آغاز نشست، دکتر رضوانی، دبیر علمی برنامه، ضمن خوش‌آمدگویی به سخنرانان و شرکت‌کنندگان، بر ضرورت برگزاری چنین نشست‌هایی برای ارتقای آگاهی و تبادل تجارب در حوزه توسعه پایدار روستایی تأکید کردند. ایشان با اشاره به چالش‌های فقر و معیشت در نواحی روستایی، بر نقش اساسی سیاست‌های تغذیه‌ای مبتنی بر غذاهای زیست‌سازگار در بهبود کیفیت زندگی جوامع محلی و کاهش آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر بحران‌های اقلیمی و محیط‌زیستی تأکید نمودند. وی غذاهای زیست‌سازگار را به‌مثابه پیوندی میان دانش بومی، امنیت غذایی و حفاظت از منابع طبیعی دانست که می‌تواند به‌عنوان راهکاری مؤثر در مسیر توسعه پایدار روستایی مورد توجه قرار گیرد.
سرکار خانم زینب اسدی در ابتدای سخنان خود با اشاره به اهمیت امنیت غذایی در سطح جهانی، بیان کردند که همچنان بیش از ۸۲۰ میلیون نفر در جهان از گرسنگی مزمن رنج می‌برند و بسیاری از آن‌ها ساکن نواحی روستایی و وابسته به کشاورزی‌اند. ایشان با تأکید بر تأثیر هم‌زمان عوامل متعددی همچون تغییرات اقلیمی، رکود اقتصادی و محدودیت منابع طبیعی، خاطرنشان کردند که دستیابی به امنیت غذایی تنها از مسیر بازاندیشی در شیوه‌های تولید و مصرف غذا ممکن خواهد بود.
در ادامه، ایشان با تبیین مفهوم سیستم غذایی ناپایدار، اظهار داشتند که چرخه تولید تا مصرف غذا در حال حاضر نه‌تنها پاسخگوی نیازهای غذایی بشر نیست، بلکه به تشدید بحران‌های زیست‌محیطی و اقلیمی دامن می‌زند. به گفته وی، انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از تولید مواد غذایی، به‌ویژه فرآورده‌های دامی، سهم قابل توجهی در گرمایش زمین دارد؛ به‌طوری که برای تولید یک کیلوگرم گوشت گاو، بیش از ۲۰۰۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود و حدود ۵۰ کیلوگرم دی‌اکسیدکربن معادل تولید می‌گردد.
خانم اسدی با معرفی «غذاهای زیست‌سازگار» به‌عنوان راهکاری مؤثر و چندبعدی، توضیح دادند که این دسته از غذاها نه‌تنها به حفظ سلامت انسان کمک می‌کنند، بلکه با مصرف آب کمتر، کاهش مصرف مواد شیمیایی، حفظ تنوع زیستی و کاهش ردپای کربنی، گامی مؤثر در مسیر توسعه پایدار روستایی و حفاظت از منابع طبیعی به‌شمار می‌روند. وی تأکید کرد که این غذاها معمولاً محلی، کم‌فرآوری‌شده، فصلی و دوستدار محیط زیست‌اند.
در بخش پایانی سخنان خود، ایشان با برشمردن مزایا و چالش‌های توسعه و ترویج غذاهای زیست‌سازگار، اظهار داشتند که گرچه این رویکرد مزایای فراوانی در ابعاد اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی دارد، اما برای تحقق آن نیازمند حمایت‌های ساختاری، تغییر نگرش مصرف‌کنندگان، آموزش کشاورزان و تقویت زیرساخت‌های بازار هستیم. خانم اسدی این نوع تغذیه را نه‌تنها راهکاری برای مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی، بلکه فرصتی برای ارتقای کیفیت زندگی، بهبود سلامت عمومی و توانمندسازی جوامع محلی دانستند.
سخنران بعدی نشست، دکتر محمدامین خراسانی، دانشیار دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، سخنان خود را با تأکید بر ضرورت تغییر رویکردهای رایج در تولید غذا آغاز کرد و اظهار داشت که یکی از راهبردهای مهم در مقابله با بحران‌های اقلیمی، زیست‌محیطی و امنیت غذایی، بهره‌گیری از راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت (Nature-based Solutions - NbS) در کشاورزی است. وی این راه‌حل‌ها را ابزارهایی مقرون‌به‌صرفه، انعطاف‌پذیر و سازگار با شرایط متغیر محیطی دانست که ضمن افزایش تاب‌آوری سیستم‌های غذایی، به بهبود وضعیت منابع طبیعی نیز کمک می‌کنند.
وی با اشاره به فشار فزاینده‌ای که سیستم غذایی جهانی بر منابع آب، خاک، تنوع زیستی و اقلیم وارد می‌کند، خاطرنشان کرد که تغییر در الگوهای کشاورزی به سمت روش‌های پایدار، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. به گفته ایشان، کشاورزی به‌عنوان یکی از عوامل اصلی تخریب زیستگاه‌های طبیعی و انتشار گازهای گلخانه‌ای، باید با استفاده از دانش بومی و فناوری‌های کم‌اثر بر محیط زیست بازطراحی شود تا بتواند پاسخگوی نیازهای آینده بشر باشد و هم‌زمان با کاهش فقر روستایی، در حفظ اکوسیستم‌ها نیز مؤثر عمل کند.
دکتر خراسانی در ادامه افزود که کشاورزی مبتنی بر طبیعت با رویکردهایی نظیر کشت گیاهان پوششی، کاهش شخم، استفاده بهینه از منابع آب، تلفیق درختان با مزارع، و ارتقای کیفیت خاک، می‌تواند مزایای متعددی از جمله کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، تقویت تنوع زیستی، و بهبود بهره‌وری را به همراه داشته باشد. وی بر اهمیت سیاست‌گذاری، آموزش، ایجاد انگیزه‌های اقتصادی و تسهیل دسترسی به منابع مالی برای پذیرش این راه‌حل‌ها از سوی کشاورزان تأکید کرد.
در پایان، ایشان با بیان نمونه‌هایی موفق از اجرای NbS در کشورهای مختلف نظیر کنیا، چین و کلمبیا، نشان دادند که پیاده‌سازی این رویکردها در مقیاس وسیع نه‌تنها امکان‌پذیر است، بلکه می‌تواند به شکل‌گیری بازارهای جدید، ارتقای رفاه روستاییان، و پایداری اکولوژیک منجر شود. وی از سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و نهادهای پژوهشی خواست تا با همکاری مؤثر و برنامه‌ریزی بلندمدت، مسیر حرکت به‌سوی کشاورزی پایدار و غذاهای زیست‌سازگار را هموار سازند.
آقای یوسف صابر، سومین سخنران نشست، سخنان خود را با بیان این نکته آغاز کرد که بحران اقلیمی صرفاً یک چالش زیست‌محیطی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای صلح، امنیت و آینده ملت‌هاست. وی با اشاره به پیوندهای میان تغذیه پایدار، دیپلماسی بین‌المللی و عدالت اقلیمی، بر این نکته تأکید کرد که غذاهای زیست‌سازگار می‌توانند به‌عنوان ابزاری راهبردی در تقویت همکاری‌های فرامرزی و تقویت صلح اقلیمی به‌کار گرفته شوند؛ چرا که تأمین امنیت غذایی پایدار، یکی از مؤلفه‌های بنیادین توسعه جهانی است.
وی در ادامه با تأکید بر اهمیت انتقال دانش و تجربه میان کشورها، خاطرنشان کرد که بسیاری از الگوهای موفق جهانی در زمینه کشاورزی پایدار و رژیم‌های غذایی بوم‌سازگار می‌توانند به‌صورت بومی‌شده در کشورهای در حال توسعه پیاده‌سازی شوند. ایشان همچنین بر ارزش بالای دانش محلی در مدیریت منابع طبیعی، کشت بومی و تغذیه سالم تأکید نمود و آن را مکملی ضروری برای بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی دانست.
آقای صابر، آموزش و توانمندسازی جوانان را قلب تپنده هر نوع تحول اقلیمی توصیف کرد و بر این باور بود که نسل جوان با بهره‌گیری از آموزش‌های اقلیمی، درک متقابل بین‌فرهنگی و استفاده خلاقانه از فناوری می‌تواند نقشی محوری در ترویج سبک زندگی پایدار و اصلاح الگوهای مصرف ایفا کند. وی از تجربیات کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و آسیای جنوب‌شرقی در راه‌اندازی مدارس اقلیمی، مزارع آموزشی و شبکه‌های جوانان زیست‌پایه سخن گفت و خواستار توسعه برنامه‌های مشابه در جوامع محلی شد.
در بخش پایانی سخنرانی، وی تأکید کرد که دیپلماسی اقلیمی مبتنی بر غذا می‌تواند بستری برای همگرایی کشورها، افزایش تاب‌آوری جمعی و خلق فرصت‌های همکاری میان دولت‌ها، دانشگاه‌ها و جوانان فراهم آورد. آقای صابر با اشاره به تجربه شخصی خود به‌عنوان سفیر اقلیم در مجامع بین‌المللی، خواستار مشارکت فعال جوانان در تصمیم‌سازی‌ها و طراحی سیاست‌های اقلیمی شد و از نهادهای علمی، فرهنگی و مدنی خواست تا بستری برای ارتقای نقش‌آفرینی جوانان در مدیریت هوشمندانه بحران‌های اقلیمی فراهم سازند.
در پایان نشست، حاضرین با طرح پرسش‌هایی متنوع در زمینه‌های نقش غذاهای زیست‌سازگار در توسعه پایدار، راه‌حل‌های کشاورزی مبتنی بر طبیعت، و دیپلماسی اقلیمی، فضای پویایی برای گفت‌وگو و تبادل نظر ایجاد کردند. سخنرانان با ارائه پاسخ‌هایی علمی و کاربردی به این سوالات، بر اهمیت همکاری چندرشته‌ای و مشارکت جوامع محلی و جهانی در مدیریت بحران‌های اقلیمی تأکید کردند. در جمع‌بندی نشست، مقرر شد سلسله نشست‌هایی مشابه با محوریت غذا، اقلیم و توسعه روستایی با مشارکت نهادهای علمی و اجرایی در آینده برگزار شود تا گفتمان علمی و عملی در این حوزه تداوم یابد.