پایان نامه نویسی ( گام چهارم)----------------------- ساختار کلی پایان نامه

بطور معمول هر پایان نامه از 5- 6 فصل مجزا تشکیل شده است که عمدتا هر فصل مقدم بر فصل دیگری می باشد البته بنا به صلاحدید برخی اساتید و رشته ها ما شاهد 6 فصل از جمله رشته توسعه روستایی و جغرافیای روستایی و در سایر رشته ها 5 فصل می باشیم. در نگاه کلی محتوی هر فصل به تفکیک در زیر اشاره شده است.

فصل اول (کلیات پژوهش)

همانطور که از عنوان فصل برآمده در این فصل باید کلیاتی از موضوع بیان شود به بیان دیگر ما در این فصل همان پروپوزال نگارش شده را با اندکی ویرایش قرار می دهیم و بنا به صلاحدید گروه و دانشکده برخی از مطالب از جمله اصول تحقیق و مراحل انجام در فصل دیگری بیان می شود. در انتهای فصل اول محقق باید سعی در تعریف جامع واژگان کلیدی نماید.

فصل دوم (مبانی و چهارچوب نظری)

این فصل عمدتا تکیه بر مطالعات انجام شده و اطلاعات ثانویه است و هنوز محقق وارد فاز عملیاتی خود نشده است به بیان دیگر محقق باید ضمن تبیین دقیق زوایای از موضوع به بررسی وضعیت موجود، انواع تقسیم بندی ها، قوانین یا دستورالعمل های مرتبط، نقاط قوت و ضعف موجود، چالش ها و موانع و مطالعات انجام شده در حوزه مطالعاتی خود بصورت تفصیلی بپردازد و از تجارب موفق در کار خود استفاده نماید. در نهایت باید محقق از اندیشه های خود استفاده نماید و به نتیجه گیری بپردازد و در وهله اخر نسبت به ارائه مدل نظری اقدام نماید. در حالت کلی فصل دوم شبیه یک مقاله مروری جامع می باشد و در پایان نامه به آن سمینار هم اطلاق می شود.

فصل سه (روش تحقیق)

این فصل جزو فصول بسیار مهم در پایان نامه می باشد. در واقع محقق باید در این فصل هدف از تحقیق خود را بصورت مبسوط تشریح نماید و بیان نماید چه سوالاتی را می خواهد پاسخ دهد و از چه شیوه برای پاسخگویی می خواهد استفاده نماید. ابزار تحقیق دانشجو شامل چه موارد می باشد. جامعه و نمونه آماری شامل چه افرادی بوده و چگونه نسبت به انتخاب آنها اقدام نموده است و برای بررسی نتایج از چه آزمون ها و تحلیل های می خواهد استفاده نماید.به عقیده ما اغلب چال های دانشجویان و سوالات اساتید در روز دفاع به این فصل و نتایج آن معطوف می شود.

فصل چهار (محدوده مطالعاتی)

در برخی از پایان نامه های میدانی بهتر است فصلی برای معرفی محدوده مطالعاتی در نظر گرفته شود و یک سیمای کلی از منطقه مورد مطالعه، وضعیت موجود و قابلیت های محدوده بیان شود.

فصل پنج (تجزیه و تحلیل داده ها)

پیچیده ترین فصل پایان نامه که همواره دانشجویان زیادی با آن مشکل دارند مبحث تحلیل داده ها می باشد در اغلب مطالعات علوم کشاورزی و انسانی بخصوص توسعه روستایی و کشاورزی تجزیه و تحلیل داده ها با توجه به نرم افزارهای SPSS –LISREL صورت می پذیرد و مهمترین مشکل این است چه سوالاتی را باید تحلیل ، از چه آزمونهای استفاده و حال چگونه آنها را تحلیل نماییم. کلیه تحلیل ها باید با استناد به نتایج در قالب جدول و نمودار صورت پذیرد و بهتر است دانشجو تحلیل ها را خود انجام دهد و هرگز تحلیل خود را به دیگری نسپارد. البته دانشجو می تواند از مشاوره استفاده نماید اما باید خود هم تمامی مراحل را با دقت فرا بگیرد تا در روز دفاع دچار مشکل نشود.

فصل شش (نتیجه گیری و پیشنهادات)

بخش اول این فصل عمدتا معطوف به نتیجه گیری و جمع بندی است بنابر این کمتر دانشجو دچار مشکل می شود اما در انتهای فصل باید اقدام به ارائه راهکار نماید و باید راهکار ها هم قابل اجرا و عملیاتی باشد و هم مبتنی بر نتایج . راهکار نباید کلی و نامفهوم باشد و باید مشکلاتی که عنوان شده را حل نماید.